Rutger Claassen: “Aandeelhouders hebben in toenemende mate een maatschappelijke verantwoordelijkheid, zo ook de overheid”

Politiek filosoof prof. dr. Rutger Claassen deelde op 15 november 2021 zijn expertise over maatschappelijk verantwoord ondernemen met de Vaste Commissie voor Financiën. In zijn pleidooi en begeleidend position paper stelt hij dat aandeelhouders van alle bedrijven in toenemende mate een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben, zo ook de overheid.

De aanleiding voor het rondetafelgesprek was het jaarverslag van het Ministerie over de staatsdeelnemingen. Staatsdeelnemingen zijn die bedrijven waarvan de overheid aandeelhouder is, zoals Schiphol, KLM, de Gasunie en ABN Amro (tijdelijk, al sinds 2008). Elk jaar publiceert het ministerie een jaarverslag, en debatteert de Kamer erover. Claassen: “Sinds kort wordt in het jaarverslag ook aandacht besteed aan het Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) van staatsdeelnemingen. Voor de “expertsessie” nodigde de Tweede Kamer Commissie voor Financiën zes experts uit om zo meer kennis op te doen, voorafgaand aan het debat met de Minister.”

Rol van bedrijven vanuit filosofisch perspectief

Claassen schrijft vaker over de rol van bedrijven in onze samenleving vanuit filosofisch perspectief. Zo schreef hij voor de WRR een achtergrondstudie over verschillende theorieën die in de loop van de tijd zijn gebruikt om de legitimiteit van bedrijven te beoordelen. En in de Groene Amsterdammer  schreef hij over bedrijven die stelling nemen in maatschappelijk controversiële kwesties.

Aandeelhouders en maatschappelijke verantwoordelijkheid

In het position paper dat hij als voorbereiding op de bijeenkomst schreef, benadrukt Claassen dat aandeelhouders van alle bedrijven in toenemende mate een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben. “Ze moeten hun stem in de Aandeelhoudersvergadering niet alleen gebruiken om hun financiële doelstellingen zeker te stellen. Ze moeten ook kijken naar de ecologische en sociale impact van hun bedrijf. Dat geldt dus ook als de overheid aandeelhouders is. Maar daarnaast zijn staatsdeelnemingen ook ooit begonnen omdat er een specifiek public belang was. Denk aan KLM en Schiphol. Het publieke belang is daar gedefinieerd als de netwerkfunctie (hub), de bereikbaarheid van Nederland. Dat was de reden voor de Staat om aandeelhouder te worden. Nu rijst de vraag: hoe verhoudt dat zich tot MVO-doelstellingen, zoals de klimaatreductie?”

Spanningsveld

Volgens de hoogleraar opereert de overheid in een spanningsveld tussen winstdoelstelling, publieke doelstelling én MVO-doelstellingen. Claassen beveelt aan om MVO meer te integreren in het proces, en voor meer transparantie te zorgen. Ook houdt hij een pleidooi om te experimenteren met meer stakeholderparticipatie: “een stem geven aan alle bij het bedrijf betrokken partijen.”

Het debat met de Minister vindt komende week plaats. Het gesprek met Claassen is terug te kijken via debatgemist.nl .